Pierre'a Ramea'u opisanie balu, "Le Maitre a Danser", 1725

Pierre Rameau Le Maitre a Danser, 1725 (Mistrz tańca)*

Opis ceremonii otwarcia  królewskiego balu.

Ilustracja P. Rameau, pokazująca ceremonię otwarcia balu (branle)

Myślę, że nie będzie lepszego przykładu dla pokazania szacunku oraz zasad tańców dworskich (Bals particuliers)  niż krótka relacja z wielkiego balu u Króla, ponieważ bal taki
zajmuje najwyższą rangę i służy jako wzór dla wszystkich innych bali {tańców} prywatnych.

Przede wszystkim należy wiedzieć, że nikt nie zostaje przyjęty do grona tancerzy (le Cercle) niż książęta i księżniczki z królewskiej krwi, następnie książęta i księżne i ich rodziny, a po nich inni lordowie i damy dworu, każdy zajmuje miejsce [na balu] według statusu, który posiadają. Damy siedzą na krzesłach w pierwszych rzędach za nimi siedzą panowie. Tak też pokazałem owe grupy na mojej ilustracji dla lepszego zrozumienia. Kiedy każdy jest w odpowiedniej pozycji, a gdy jego wysokość jest gotowy, wstaje, a cały dwór wykonuje to samo to samo. Król znajduje się w miejscu gdzie taniec będzie pokazywany (obok orkiestry). W czasie panowania ostatniego króla (Ludwika XIV), królowa tańczyła z królem lub też podczas jej nieobecności najstarsza księżniczka królewskiej krwi. Ustawiają się na początku tańca [ i tańczą jako pierwsi] a wszyscy inni tańczący ustawiają się za nimi w jednej linii według ich rangi, począwszy od Króla i Królowej, później Delfina i Dauphine.

Wszyscy Panowie stoją po lewej stronie a Panie po prawej. I w tym porządku wykonują  ukłon do swojego partnera. Wtedy Jego Wysokość i jego partnerka zaczynają tańczyć branle (taniec znany z XVI wieku), który to jest tańcem na otwarcie balu. I na koniec frazy idą na koniec linii. Wszyscy Panowie i Panie podążają za Jego Wysokością, każdy po swojej stronie.

Król i Królowa tańczą pierwsi branle i kolejno za nimi książęta i lordowie (według rangi) każda para tańczy branle aż do czasu kiedy ich Szanowne Wysokości znajdą się znów na czele linii. Po tym tańczą gawota, którego tańczy się w tej samej kolejności [co pierwszego branla] i idą na koniec linii aż stopniowo znów znajdą się na początku [Król i Królowa]. Po branlach następuje koniec i wszyscy wykonują ukłon jak na początku.

Teraz dochodzimy do tańców w parach. W dawnych czasach courante następował po branlach.  W mojej szczęśliwej pamięci nikt lepiej nie tańczył tego tańca niż król Ludwik XIV. Obecnie jednak to menuet następuje po branlach. Kiedy król zatańczył pierwszego menueta, idzie i siada i wtedy każdy robi to samo, ponieważ kiedy Majestat tańczy, wszyscy stoją. Po tym książę, który zamierza tańczyć po królu, kiedy król siedzi, podchodzi do przodu i robi głęboki ukłon w stronę króla (reverence) a później w stronę królowej bądź księżniczki królewskiej krwi i wykonuje taki sam ukłon. Razem wykonują taki sam ukłon, wtedy tańczą menueta razem na zakończenie tańca wykonują ten sam ukłon. Żegnając księżniczkę [partnerkę] książę wykonuje głęboki ukłon ponieważ nie będą tańczyć więcej przed królem. 

* Tłumaczenie A. Kajdańska na podstawie tekstu francuskiego: Le Maitre a Danser, 1725 i angielskiego: J. Essex, The Dancing Master, 1728 i C. Beaumont, The Dancing Master, 1968