Pierre
Rameau Le Maitre a Danser, 1725 (Mistrz tańca)*
Opis
ceremonii otwarcia królewskiego balu.
 |
| Ilustracja P. Rameau, pokazująca ceremonię otwarcia balu (branle) |
Myślę,
że nie będzie lepszego przykładu dla pokazania szacunku oraz zasad tańców
dworskich (Bals particuliers) niż krótka relacja z wielkiego balu u Króla, ponieważ
bal taki
zajmuje najwyższą rangę i służy jako wzór dla wszystkich innych bali {tańców} prywatnych.
zajmuje najwyższą rangę i służy jako wzór dla wszystkich innych bali {tańców} prywatnych.
Przede
wszystkim należy wiedzieć, że
nikt nie zostaje przyjęty do grona tancerzy (le Cercle) niż książęta i
księżniczki z królewskiej krwi,
następnie książęta i księżne i ich rodziny, a po nich inni lordowie
i damy dworu, każdy
zajmuje miejsce [na balu] według statusu, który posiadają. Damy siedzą
na krzesłach w pierwszych rzędach za nimi siedzą panowie. Tak też pokazałem owe
grupy na mojej ilustracji dla lepszego zrozumienia. Kiedy każdy
jest w odpowiedniej pozycji, a gdy jego wysokość jest
gotowy, wstaje, a cały dwór wykonuje to samo to samo. Król znajduje się w miejscu
gdzie taniec będzie pokazywany (obok orkiestry). W czasie panowania ostatniego
króla (Ludwika XIV), królowa tańczyła z królem lub też podczas jej nieobecności
najstarsza księżniczka królewskiej krwi. Ustawiają się na początku tańca [ i
tańczą jako pierwsi] a wszyscy inni tańczący ustawiają się za nimi w jednej
linii według ich rangi, począwszy od Króla i Królowej, później Delfina i
Dauphine.
Wszyscy Panowie stoją
po lewej stronie a Panie po prawej. I w tym porządku wykonują ukłon do swojego partnera. Wtedy Jego
Wysokość i jego partnerka zaczynają tańczyć branle
(taniec znany z XVI wieku), który to jest tańcem na otwarcie balu. I na
koniec frazy idą na koniec linii. Wszyscy Panowie i Panie podążają za Jego
Wysokością, każdy po swojej stronie.
Król i Królowa tańczą
pierwsi branle i kolejno za nimi
książęta i lordowie (według rangi) każda para tańczy branle aż do czasu kiedy ich Szanowne Wysokości znajdą się znów na
czele linii. Po tym tańczą gawota, którego tańczy się w tej samej kolejności
[co pierwszego branla] i idą na koniec linii aż stopniowo znów znajdą się na
początku [Król i Królowa]. Po branlach
następuje koniec i wszyscy wykonują ukłon jak na początku.
Teraz dochodzimy do
tańców w parach. W dawnych czasach courante
następował po branlach. W mojej szczęśliwej pamięci nikt lepiej nie
tańczył tego tańca niż król Ludwik XIV. Obecnie jednak to menuet następuje po branlach.
Kiedy król zatańczył pierwszego menueta, idzie i siada i wtedy każdy robi to
samo, ponieważ kiedy Majestat tańczy, wszyscy stoją. Po tym książę, który
zamierza tańczyć po królu, kiedy król siedzi, podchodzi do przodu i robi
głęboki ukłon w stronę króla (reverence)
a później w stronę królowej bądź księżniczki królewskiej krwi i wykonuje taki
sam ukłon. Razem wykonują taki sam ukłon, wtedy tańczą menueta razem na zakończenie tańca wykonują ten sam ukłon. Żegnając
księżniczkę [partnerkę] książę wykonuje głęboki ukłon ponieważ nie będą tańczyć
więcej przed królem.
* Tłumaczenie A. Kajdańska na podstawie tekstu francuskiego: Le Maitre a Danser, 1725 i angielskiego: J. Essex, The Dancing Master, 1728 i C. Beaumont, The Dancing Master, 1968
